Wszystko, co robiłem, robiłem dla niej

Outsider, amator, człowiek renesansu. Zaczynał od malarstwa. Rozgłos przyniosła mu fotografia, a uznanie film. Paryż, Mediolan, Nowy Jork. Gdziekolwiek był - tworzył.

"Wszystko, co robiłem, robiłem dla niej”
Pomimo 85 lat, w oczach Kleina nadal można dostrzec ten sam sarkastyczny błysk, który tak dobrze pamiętają jego przyjaciele z dzieciństwa.
Jego rodzice – dzieci żydowskich imigrantów z Węgier, pomimo bogatych krewnych – sami klepali biedę. William przyszedł na świat 19 kwietnia 1928 roku w Nowym Jorku. Wychował się w dzielnicy, w której większość stanowili przybysze z Irlandii. Dzieci wyśmiewały się z jego żydowskich korzeni. W późniejszych latach, jeszcze wielokrotnie do jego uszu docierały antysemickie komentarze.

Rodzina Kleinów
Podczas gdy jego rówieśnicy kopali piłę, on chodził do MoMA. Interesował się sztuką i naukami humanistycznymi. Był małym geniuszem. Studia socjologiczne na City College of New York zaczął, mając zaledwie 14 lat, czyli o 3 lata wcześniej niż jego szkolni koledzy. Niebywałe zdolności intelektualne, nie były niczym dziwnym w rodzinie Kleinów. Jego siostra należała do grona 25 najlepszych studentów matematyki w Stanach.
Mając 18 lat, zasilił szeregi armii – był radiooperatorem. Stacjonował w Niemczech i Francji. W 1948 roku, po demobilizacji zaczął studia na paryskiej Sorbonie. Jego nauczycielem został reżyser, rzeźbiarz i malarz Fernand Leger.


Leger był postacią wybitną w kręgach francuskiej awangardy. Jego obrazy nawiązywał do kubizmu. Stworzył – kultowy dla futurystów, krótkometrażowy film - Balet mechaniczny. Był również prekursorem pop-artu. W 1945 roku wstąpił do partii komunistycznej, tak więć oprócz miłości do sztuki, zachęcał swoich studentów do buntu i odrzucenia burżuazyjnych wartości. Za jego namową – podobnie jak inni uczniowie – Klein wyszedł na ulicę, by z niej czerpać inspiracje i tworzyć. W tym samym czasie poznał również swoją przyszłą żonę, belgijską modelkę Jeanne Florin – była najpiękniejszą dziewczyną, jaką kiedykolwiek widziałem – wspominał. Byli razem przez ponad 50 lat, aż do chwili jej śmierci w 2005 roku. Jeanne była jego najlepszym i jedynym przyjacielem – To był wielki romans. Wszystko, co robiłem, robiłem dla niej – wyznał.

Jeanne Klein
Aparat wygrany w pokera
Klein nigdy nie planował zostać fotografem. Chciał być malarzem. Zafascynowany stylem Bauhaus, zaczął tworzyć murale. Pierwszy aparat wygrał w pokera – było to jeszcze w czasie wojny. W 1952 roku zrobił kilka zdjęć swoich prac. Pomimo tego, że fotografie były rozmyte i niewyraźne (robił je w ruchu), włoski magazyn Domus umieścił je na swojej okładce. Prace Kleina zafascynowały ówczesnego dyrektora artystycznego Vogue - Alexandra Libermana, który zaprosił go do Nowego Jorku i zaproponował współpracę. 

William Klein, Nowy Jork, Candy Store, 1955r
Liberman zapytał Williama, co chciałby robić, ten po namyśle przedstawił mu pomysł stworzenia cyklu zdjęć, które byłyby swego rodzaju „fotograficznym dziennikiem Nowego Jorku”. Libermanowi spodobała się ta idea. Dał młodemu twórcy nie tylko wolną rękę, ale także spore finansowe wsparcie na realizacje pomysłu. I tak Klein zaczął fotografować mieszkańców City, bilbordy reklamowe, znaki uliczne, dzieci. Niby nic szczególnego, ale sposób, w jaki to robił – szokował. Jego zdjęcia były rozmyte, surowe, nieostre, chaotyczne. Ukazywały to, czego mieszkańcy Nowego Jorku woleli nie widzieć: brudne ulice, slumsy, dzielnice zamieszkałe przez czarnoskórych. Na jego fotografiach wszystkiego jest dużo – na pierwszym planie mężczyzna, obok dziecko, na drugim budynki, jeszcze dalej – rozmyci przechodnie.

William Klein, 1960
Dokumentując życie metropolii, Klein złamał wszystkie „święte” zasady klasycznej fotografii. Co najlepsze – zrobił to przypadkiem. Był amatorem, techniki wywoływania zdjęć, ustawiania ostrości były mu obce – podobno jest tak do dzisiaj.
W pracy kierował się intuicją, fotografował to, co go zafascynowało.
Redakcja Vogue była wstrząśnięta wynikiem pracy Kleina. W ich opinii zdjęcia były wulgarne i agresywne. Nie tak wyobrażali sobie New York widziany oczami amerykańskiego europejczyka. 
Dziś zdjęcia Kleina z tamtego okresu nikogo już nie bulwersują. Wydany w 1956 roku photobook Life is Good & Good for You in New York, należy obecnie do klasyków.

William Klein
Amerykanin w Paryżu
Kontrakt z magazynem wymagał na Kleinie fotografowani mody. Jak można się spodziewać, także na tym polu kierował się intuicją. Jego zdjęcia dla Vogue były bardzo nowatorskie. Podobnie jak w przypadku fotografowaniu ulic Nowego Jorku, tak i w tym, Klein zwracał szczególną uwagę na kompozycję. Na jego zdjęciach modelki przechadzają się po przejściu dla pieszych, poją z kieliszka gołębie, palą papierosy. W całym fotografowaniu mody – ta interesowała go najmniej. Zupełnie nie zwracał uwagi na to czy prezentowane stroje zostaną uwiecznione na zdjęciu w „pełnej krasie”. Modelki zachęcał do spontaniczności – zabawy z aparatem.

William Klein, 1960
Efektem tej „gry” są nieco surrealistyczne obrazy, które wywarły niemały wpływ na innych fotografów mody. Patrząc na nie, ma się wrażenie, że zostały zrobione przypadkowo, jednak u Kleina nic nie jest przypadkowe.
Jego znajomi wspominali, że potrafi zrażać do siebie nawet tych, którzy mu dobrze życzą. Żona opisało go zaś, jako kogoś „kto nie chce ujawnić, kim naprawdę jest”. William nie potrafił łasić się do możnych i wpływowych. Nawet jeśli ich lubił, był dla nich nieuprzejmy i opryskliwy.

William Klein
Jego mariaż ze światem mody nie trwał długo. Zwrócił się w stronę filmu. Wyreżyserował takie dokumenty jak Broadway by light czy Muhammad Ali, the Greatest. Zrealizował również satyrę na przemysł modowy Who Are You, Polly Maggoo?. Do filmu zaangażował swoją ulubioną modelkę - Dorothy McGowan. Był także asystentem Felliniego podczas kręcenia Noce Cabirii. Do fotografii wrócił dopiero w latach 80. Zaczął również malować.
Obecnie mieszka w Paryżu. Z okna jego mieszkania rozpościera się widok na Ogrody Luksemburskie. Pomimo dostojnego wieku, nadal ma tą samą ciekawość świata, która przygnała go z Ameryki do Europy. Na pytania, dlaczego nigdy nie wrócił do domu, do Ameryki, odpowiada – Czy widzieliście tych szalonych, prawicowych dupków, którzy pragną zostać prezydentami?



0 komentarze:

Prześlij komentarz